Dijital Miras ve Vefat Eden Kişinin Sosyal Medya Hesapları Üzerindeki Haklar

Geleneksel miras anlayışı, taşınır-taşınmaz mallar ile alacak ve borçları içerirken; dijital çağda insanların sahip olduğu varlıkların bir bölümü yalnızca internet ortamında bulunur hale gelmiştir. Sosyal medya hesapları, bulut depolama alanları, kripto para cüzdanları ve dijital arşivler, artık miras hukukunun kapsamına dahil edilmesi gereken önemli dijital varlıklardır. Bu yazıda, Türk hukukunda "dijital miras" kavramının yeri, sosyal medya platformlarının uygulamaları ve mirasçıların dijital varlıklar üzerindeki hakları ele alınacaktır.

1. Dijital Miras Nedir?

Dijital miras, bir kişinin vefatından sonra dijital ortamda bıraktığı her türlü içerik, hesap, veri ve mülkiyetin kimlere, nasıl devredileceği sorusunu kapsar. Buna; e-posta hesapları, sosyal medya profilleri, dijital arşivler (fotoğraf, video, yazışmalar), çevrimiçi abonelikler, bloglar, e-kitaplar, kripto para cüzdanları ve dijital lisanslı ürünler (oyunlar, müzikler) dâhildir.

2. Türk Hukukunda Dijital Mirasın Hukuki Statüsü

Türk Medeni Kanunu'nda dijital miras kavramı açıkça düzenlenmiş değildir. Ancak:

• TMK m.599 gereğince miras bırakanın tüm malvarlığı (aktif ve pasifleriyle) mirasçılara geçer.

• Buradaki "malvarlığı" tanımı dar yorumlanmaz. Dolayısıyla dijital varlıklar da bu kapsamda değerlendirilebilir.

Fakat bu alanda uygulamada büyük boşluklar ve platform kaynaklı sınırlamalar mevcuttur.

3. Sosyal Medya Platformlarının Yaklaşımları

a) Facebook ve Instagram

• Vefat eden kişinin hesabı "anıtlaştırılmış hesap" hâline getirilebilir.

• Mirasçılar içeriğe erişemez, yalnızca hesabın kapatılmasını talep edebilir.

b) Google (Gmail, Drive, YouTube)

• Kullanıcı, hayattayken “Etkin Olmayan Hesap Yöneticisi” özelliği ile belirli kişilere verilerini bırakabilir.

• Ölüm sonrası veri talebi için yasal belge sunulması gerekir. Türkiye’den yapılan başvuruların çoğu sonuçsuz kalmaktadır.

c) Apple (iCloud, iMessage)

• Apple, ölüm sonrasında hesabın kilidini açmak için "Mirasçı Temsil Yetkisi" veya ABD’de geçerli özel mahkeme kararları talep eder.

• Türkiye'deki mahkeme kararları çoğunlukla tanınmaz.

4. Kripto Para Cüzdanları ve Şifre Mirası

Kripto paralar (Bitcoin, Ethereum vb.), merkezi bir otoriteye bağlı olmadığından, dijital cüzdanın şifresi yoksa varlığa erişim mümkün değildir.

• Şifre paylaşımı yoksa: Teknik olarak varlık kalır, ancak mirasçı erişemez.

• Vasiyetname ile şifre bırakılması: Hukuken geçerli olabilir ancak güvenlik açısından ciddi risk taşır.

• Türkiye'de yargı kararları: Şifreyi öğrenemeyen mirasçı lehine karar bulunmamaktadır.

Bu nedenle dijital cüzdanların mirasa konu edilmesinde hem vasiyet hem de teknik altyapının planlanması önemlidir.

5. Kişilik Hakkı mı Miras Hakkı mı?

Dijital veriler aynı zamanda kişisel veri niteliğindedir. Bu durum, KVKK (Kişisel Verilerin Korunması Kanunu) ve kişilik hakları açısından çelişki doğurur:

• Vefat eden kişinin özel yazışmaları, görüntüleri ve içerikleri kişilik hakkı kapsamında kalır mı?

• Yoksa bu içerikler mirasçılara malvarlığı hakkı olarak mı geçer?

Yargıtay içtihatlarında bu konuda netlik bulunmamakla birlikte, genel eğilim:

• Özel nitelikli kişisel verilerin (mesajlar, sağlık bilgileri vb.) mirasçılara tam anlamıyla geçmeyeceği,

• Ancak ticari veya ekonomik değeri olan dijital içeriklerin (YouTube kanal gelirleri, dijital sanat eserleri) miras kapsamına alınabileceği yönündedir.

6. Ne Yapmalı? Uygulamada Öneriler

1. Dijital Varlık Envanteri Hazırlayın: Hangi dijital hesaplarınız ve varlıklarınız varsa, bunları listeleyin.

2. Etkin Hesap Yöneticisi Atayın: Google ve benzeri hizmetlerde bu ayarı yaparak verileri güvendiğiniz kişilere bırakabilirsiniz.

3. Şifrelerinizi Hukuki Yolla Koruyun: Güvenli bir yerde saklanan, vasiyetname ile erişimi tanımlanmış bir sistem kurulabilir.

4. Avukatınızla Görüşün: Kripto cüzdanlar ve yurtdışı platformlardaki hesaplar için miras planlamanızı avukat aracılığıyla belgeleyin.

Sonuç

Dijital miras, teknolojinin hızla gelişmesiyle birlikte klasik miras hukukunun çok ötesine geçen bir alandır. Sosyal medya, dijital arşivler ve kripto cüzdanlar üzerindeki mülkiyet ve erişim haklarının netleşmesi, hem yasal düzenleme hem de bireysel planlama gerektirir. Türk hukukunda bu alanda yasal boşluklar hâlâ mevcut olduğundan, hem kullanıcıların hem de mirasçıların haklarını koruyacak bilinçli adımlar atmaları elzemdir.

Gelecekte bu konuda özel düzenlemeler yapılması ve miras hukuku uygulamasına dijital varlıkların açıkça dâhil edilmesi beklenmektedir.