Makine Kırılması Sigortası Tazminat Talebi ve Yasal Süreçler

Makine kırılması (bozulması) sigortası, üretim ve hizmet sektöründe kullanılan makina ve ekipmanlarda meydana gelen ani ve beklenmedik hasarların teminat altına alındığı bir sigorta türüdür. İşletmeler için kritik öneme sahip bu sigorta modeli, arızaya bağlı iş durması ve tedarik zinciri aksaklıklarının yol açtığı maliyetleri minimize etmeyi hedefler. Aşağıda, makine kırılması sigortasının hukuki altyapısı, sözleşme düzenlemeleri, makine kırılması sigortası tazminat talebi halinde hukuk süreçleri ve uyuşmazlık çözüm yöntemleri detaylı olarak incelemektedir.

Sigortanın Kapsamı ve Tanım

Sigortanın kapsamı başlıca şu şekilde tanımlanabilir:

• Kırılma ve Bozulma: Mekanik arıza, ısı stresi, aşındırma ve kırılma sonucu makinenin işlevini kaybetmesi.

• İş Durması Teminatı: Ana makinenin devre dışı kalması nedeniyle uğranılan kar kaybı ve ek işletme giderleri.

• Seyahat Zararları: Makine taşınması esnasında oluşan hasarlar.

Makine Kırılması Sigortası'nın Genel Şartları'nın 1. maddesinde ise ilgili sigorta teminatı;

"Sigortacı, bu poliçe ile bu poliçenin ayrılmaz cüzünü teşkil eden ekli envanter cetvelinde sayıları, imalat yılları; nitelikleri ve değerleri yazılı makine ve tesisleri deneme devresinden sonra normal çalışır halde iken veya aynı iş yerinde temizleme, revizyon veya değiştirme esnasında veya dururken ani ve beklenmedik her türlü sebepten ve ezcümle:

• İşletme kazalarından,

• Modelin, imalatın, montajın, malzemenin, kalıbın, dökümün ve işçiliğin kusurlu olmasından,

• Yağlama kusurlarından,

• Elektrik enerjisinin doğrudan doğruya tesiri neticesi kısa devre, şerare, voltaj yükselmesi ile izolasyon hatası ve atmosferik elektrikiyetin dolaylı etkilerinden,

• Tıkanma, yabancı maddelerin girmesinden,

• Santrifüj kuvvetinden husule gelen parçalanmalardan,

• Buhar kazanlarında ve buhar kaplarında su noksanlığından, h) Su çekiçlemesi, ani olarak aşırı ısınma veya soğumadan,

• Kapalı kaplardaki alçak basınç dolayısiyle husule gelen ezilme, yırtılma, buruşma vs. deformasyonlardan,

• Fırtına ve kasırgadan, dondan veya çözülen buz parçalarının yürümesinden,

• İşletme personelinin veya üçüncü şahısların ihmali, kusuru, hatası, dikkatsizliği veya sabotajından,

• İstisna edilmeyen diğer hallerden, husule gelen maddi ziya ve hasarların gerektirdiği tamirat ve ikame masraflarını temin eder."

şeklinde tanımlanmıştır.

Hukuki Dayanak ve Mevzuat

Ticaret Kanunu ve Sigorta Sözleşmesi

• TTK m.1412–1449: Sigorta sözleşmesinin kurulması, tarafların hak ve yükümlülükleri.

• Genel Şartlar ve İlave Hususlar: Makine Kırılması Sigortası Genel Şartlarının yanı sıra iş durması için işletme giderleri genel şartları (IDSGŞ).

Borçlar Hukuku Açısından İnceleme

• Mücbir Sebep Ayrımı: Deprem, sel gibi olaylar kapsam dışında bırakılabilir; ancak makina iç mekanik arızaları teminat kapsamındadır.

• Haksız Sorumluluk: Üretici ayıplı parça nedeniyle kırılma yaşanırsa parça tedarikçisi ve satıcısına rücu hakkı.

  
  

Poliçe Düzenlemeleri ve Özel Şartlar

1. Teminat Limitleri ve Prim: Makinenin yeniden ikame değeri ile belirlenen sigorta bedeli.

2. Muafiyet ve Eksiklik Koşulları: Belirli tutar ve yüzdeler (örneğin %10 muafiyet) poliçede gösterilir.

3. Risk Bildirimi ve Değişiklik Yükümlülüğü: İşletme kapasitesi artışı, makine değişimi gibi durumlarda ek prim veya bildirim gerekir.

4. Periyodik Bakım Şartı: Sigortacının ödemeyi reddi için bakım kayıtlarının düzenli tutulması şarttır.

Makine Kırılması Sigortası Tazminat Talep Süreci

1. Hasar Bildirimi: Olayı izleyen 3 iş günü içinde sigortacıya yazılı bildirim.

2. Eksper İncelemesi: Yetkili eksper raporu ve bakım kayıtları incelenir.

3. Tazminat Hesabı: Onarım veya ikame maliyeti, iş durması tazminatı ekiyle birlikte değerlendirilir.

4. Ödeme Süresi: Belgelerin tam tesliminden itibaren 30 gün içinde ödeme yükümlülüğü.

5. Rücu Hakları: Sigortacı, haksız hasar beyanı veya parça üretici kusuru durumunda üçüncü kişilere rücu davası açabilir.

Uyuşmazlık Çözüm Mekanizmaları

• Arabuluculuk: Öncelikle TTK’nın 1440. maddesi uyarınca arabuluculuk şartı aranabilir.

• Tahkim: Tarafların sözleşmede hakem heyeti yetkisini kabul etmesi durumunda bağımsız hakem kuruluna başvuru.

• Mahkeme: Yetkili asliye ticaret mahkemelerinde sigorta ve rücu davaları.

  
  

Pratik Öneriler ve Dikkat Edilmesi Gerekenler

1. Bakım ve İşletme Kayıtlarının Düzeni: Periyodik bakım defterleri, OEM (Orijinal Ekipman Üreticisi) talimatlarına uygunluk belgelenmeli.

2. Yenileme ve Kapsam Gözden Geçirmesi: İş hacmine ve makine parkına uygun limit ve muafiyet düzenli olarak revize edilmeli.

3. Sözleşmede Şeffaf Şartlar: Muafiyet, indirim ve ek prim hükümleri açık ve anlaşılır biçimde yazılmalı.

4. Rücu Prosedürlerinin Tanımlanması: Kusur araştırması ve sorumlu tespit süreçleri sözleşmede detaylandırılmalı.

Sonuç

Makine kırılması sigortası, işletmelerin üretim sürekliliğini korumada kritik bir araçtır. Hukuki açıdan, poliçe şartlarının dikkatli düzenlenmesi, bakım ve verinin şeffaf tutulması, rücu haklarının özenle kurgulanması, taraflar arasındaki ihtilafların önlenmesinde ve tazminat süreçlerinin sorunsuz işlemesinde büyük rol oynar. İşletmelerin sigorta stratejilerini revize ederken, güncel genel şartları ve teknik gereklilikleri gözden geçirmeleri hayati önem taşır.