Tekne Sigortası Tazminatı ve Hukuki Süreçler

Tekne sigortası, hem ticari hem de özel amaçla kullanılan deniz taşıtlarını çeşitli risklere karşı güvence altına alan özel bir sigorta türüdür. Deniz hukuku ve sigorta hukukunun kesişiminde yer alan bu alan, yüksek meblağlı tazminatlara konu olması nedeniyle hukuki açıdan dikkatli düzenlemeleri ve güçlü sözleşme metinlerini gerekli kılar. Bu yazıda tekne sigortasının türleri, sigorta sözleşmesinin hukuki altyapısı, tekne sigortası tazminatı süreçleri ve tekne sigortası tazminatı uyuşmazlık durumları ele alınacaktır.

1. Tekne Sigortası Nedir?

Tekne sigortası (hull insurance), deniz aracı gövdesi, makine, ekipman ve bazen yük dahil olmak üzere deniz taşıtının uğrayabileceği zararlara karşı güvence sağlar. Genel olarak şunları kapsar:

• Gövde hasarları (çarpma, batma, karaya oturma)

• Makine arızaları ve yangın

• Fırtına ve doğal afetlerden doğan zararlar

• Kaza sonucu üçüncü kişilere verilen zararlar

• Çalınma, korsanlık, sabotaj

2. Hukuki Dayanak ve Mevzuat

Tekne sigortasına ilişkin hükümler şu kaynaklara dayanır:

• Türk Ticaret Kanunu (TTK) m.1266 – 1481: Sigorta genel hükümleri, deniz sigortalarına özel düzenlemeler.

• Deniz Ticareti Kitabı: Gemi ve deniz aracı tanımları, sigorta yaptırma yükümlülüğü.

• Sigorta Genel Şartları: Türkiye Sigorta Birliği tarafından yayımlanan "Tekne (Gövde) Sigortası Genel Şartları".

TTK'da yer alan deniz sigortası hükümleri özellikle büyük tonajlı ticari gemiler için uygulanırken; özel yat ve tekneler için de geçerli olan genel sigorta ilkeleri göz önüne alınmalıdır.

3. Sözleşme Süreci ve Tarafların Yükümlülükleri

a) Sigortacının Yükümlülükleri

• Sigortalı deniz aracının, poliçede belirtilen rizikolara karşı teminat altına alınması.

• Sigortalıya poliçede yer alan genel ve özel şartların açıkça bildirilmesi.

• Hasar halinde süresi içinde eksper görevlendirilmesi ve zarar tespiti yapılması.

b) Sigortalının Yükümlülükleri

• Gerçek riziko bilgilerini tam ve doğru bildirme (TTK m.1432).

• Hasar anında bildirim süresine riayet (3 iş günü içinde).

• Tekne ile ilgili her türlü bakımın düzenli yapılması, yükümlülüklere aykırı kullanımın önlenmesi.

4. Teminat Dışında Kalan Haller

Sigorta poliçelerinde sıklıkla şu durumlar teminat dışı bırakılmaktadır:

• Kaptan veya mürettebatın ağır kusuru, alkol/uyuşturucu etkisi altında kaza

• Harita ve rota ihlali

• Yetkisiz kişilerce kullanım

• Bakım eksikliği kaynaklı teknik arızalar

• Savaş, grev, ayaklanma, sabotaj gibi özel rizikolar (özel klozla eklenebilir)

5. Tekne Sigortası Tazminatı Süreci ve Hukuki İnceleme

1. Hasar Bildirimi: Sigortalı, hasarı gecikmeksizin (en geç 3 iş günü içinde) yazılı olarak bildirir.

2. Eksper İncelemesi: Sigortacı tarafından görevlendirilen eksper, teknik rapor sunar.

3. Tazminatın Belirlenmesi: Onarım maliyeti, değer kaybı, ikame gideri vs. dikkate alınarak hesaplama yapılır.

4. Ödeme Süresi: Belgelerin tamamlanmasından itibaren en geç 30 gün içinde ödeme yükümlülüğü.

Eğer hasar kasıtlı beyan, değer şişirme ya da risk gizleme içeriyorsa, sigortacının tazminatı tamamen reddetme veya rücu hakkı doğar.

6. Uyuşmazlık Durumları ve Çözüm Yolları

a) Tahkim

• Sigorta Tahkim Komisyonu nezdinde başvuru mümkündür (zorunlu değil).

• Genellikle 5 iş günü içinde ön inceleme yapılır; karar süreci 4 ayı aşmamalıdır.

b) Yargı Yolu

• Yetkili mahkeme genellikle sigortalının yerleşim yeri Asliye Ticaret Mahkemesidir.

• Denize elverişsizlik, kaptan hatası gibi teknik konularda bilirkişi raporu kritik önemdedir.

c) Arabuluculuk

• Zorunlu arabuluculuk uygulaması ticari davalarda geçerli olup, dava öncesi başvuru şarttır.

7. Uygulamada Dikkat Edilmesi Gerekenler

• Poliçeye "hususi şartlar" ile kapsam genişletme yapılmalıdır (örneğin römorkta hasar, dışarıda çekme vs.)

• Teknenin kullanım amacı (ticari/yat/özel) doğru beyan edilmelidir.

• Donanım listesi, değer tespiti, ekspertiz raporları poliçeye eklenmelidir.

• Yabancı bayraklı tekneler için yerel yargı yetkisi ve uygulanacak hukuk konusunda açık hüküm konulmalıdır.

• Sigorta sözleşmesinden doğan bütün talepler, hasar tarihinden itibaren iki yılda zamanaşımına uğrar.

Sonuç

Tekne sigortası, özel düzenlemeleri, yüksek risk ve bedel taşıyan yapısı ile dikkatli hukuki planlama gerektirir. Poliçelerin hazırlanmasında uzman avukat desteği alınması, hasar ve tazminat süreçlerinde belge yönetimi, bakım sorumluluğu ve tahkim/yargı yollarının bilinçli kullanımı; olası zararların en aza indirgenmesini sağlar. Uygulamada hem sigortalı hem sigortacı tarafında yaşanan sık uyuşmazlıklar, bu alanın hukukî danışmanlık açısından stratejik önemini her geçen gün artırmaktadır. Tekne sigortası tazminatı avukatı olarak tarafımızla iletişime geçebilir ve hukuki destek alabilirsiniz.