Yurt Dışı Eğitim Sözleşmelerinde Vize Talebinin Reddi İptal ve Tazminat Davaları

Yurt dışı eğitim programlarına katılmak isteyen öğrenciler sıklıkla acente veya doğrudan eğitim kurumu ile sözleşme imzalar. Ancak başvuru sürecinin kritik aşamalarından biri olan vize işlemlerinde yaşanan olumsuzluklar, sözleşmenin ifasını imkânsız hâle getirebilir. Bu durumda, taraflar arasında iptal ve tazminat talepleri gündeme gelir. Aşağıda yurt dışı eğitim sözleşmelerinde vize talebinin reddi kaynaklı sözleşme iptali ve tazminat davalarının hukuki çerçevesi ayrıntılı olarak incelenmektedir.

Sözleşmenin Konusu ve Taraflar

Yurt dışı eğitim sözleşmeleri genellikle dil okulu, sertifika programı, yaz okulu veya üniversite hazırlık kursu gibi hizmetleri kapsar. Taraflar:

• Öğrenci (Hizmet Alan): Vize başvurusunu yapacak, harç ve ücretleri ödeyecek gerçek kişi.

• Eğitim Acentesi/Eğitim Kurumu (Hizmet Sağlayan): Konaklama, ders programı, kayıt işlemlerini üstlenen tüzel veya gerçek kişi.

Sözleşme bedeli; eğitim ücreti, konaklama, havaalanı karşılama, transfer ve danışmanlık hizmetlerini içerebilir.

Yurtdışı Eğitim Sözleşmelerinde Vize Talebinin Reddi ve Sözleşmenin İfası

1. Objektif İmkânsızlık (TBK m.136)

Türk Borçlar Kanunu’na göre, sözleşmenin ifası taraflardan bağımsız olarak imkânsızlaşırsa, borçlu borcundan kurtulur. Vize reddi, öğrencinin ülkeye girişine hukuki engel teşkil ettiğinden, eğitim hizmetinin sağlanması objektif olarak imkânsız hale gelir.

2. Mücbir Sebep ve Öngörülemezlik (TBK m.117–120)

Vize süreci, konsolosluk işlemlerine tabi ve öngörülemez bir risktir. Tarafların sözleşmede "vize reddi"ni mücbir sebep olarak tanımlaması, hukuki ihtilafları azaltır.

Sözleşme İptali ve Cayma Hakkı

1. İptal Şartları

• Sözleşmede Belirtilen İptal Maddeleri: Vize reddi hâlinde tarafların hak ve yükümlülükleri açıkça düzenlenmelidir.

• Tüketici Hukuku Açısından Cayma: Eğitim acenteleriyle imzalanan sözleşmeler, seyahat hizmetleri kapsamında değerlendirilebilir ve 14 gün içinde cezasız fesih hakkı doğurabilir (6502 sayılı Kanun m.48).

2. İptal Bildirimi

Öğrenci, vize reddi kararını öğrendiği andan itibaren makul süre içinde yazılı bildirim yapmalı; aksi hâlde doğacak zarar artışından sorumlu tutulabilir.

Tazminat Talepleri

Ödenen Ücretlerin İadesi

Vize engeli nedeniyle yerine getirilemeyen hizmetler için öğrencinin ödediği ücretler tam olarak geri alınmalıdır. Eğitim kurumu veya acente, sözleşmede öngörülmüş masraf ve kesintileri ispatlarsa ancak bu kadarı mahsup edilebilir.

İkame Eğitim ve Kayıp Kar Tazminatı

TBK m.112–114’e göre, zarar gören tarafın uğradığı ek masraflar ve beklenen kar kaybı tazmin edilebilir. Örneğin:

• Alternatif kısa dönem kurs ücreti

• Gidiş geliş uçak bileti farkı

• Ertelenen akademik dönem nedeniyle iş veya staj kaybı

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Sözleşmede Vize Maddesi Olmaması: Taraflar, vize engelini düzenlemezse, TBK hükümlerine göre genel iptal ve tazminat kuralları uygulanır.

2. Danışmanlık Hizmeti Kusuru: Acente, evrak eksikliği, yanlış yönlendirme veya gecikme nedeniyle vize reddine sebep olduysa, doğrudan sorumluluğu doğar.

3. Zamanlama ve Gecikme: Vize sonuç süresinin öngörülenden uzun sürmesi, hizmet planını aksatabilir. Bu durumda taraflar arasında makul ek süre müzakeresi önerilir.

Sözleşme Hazırlama Önerileri

1. Vize-Özel İptal ve İade Şartları: Vize reddi durumunda ücret iadesi veya ek hizmet seçeneklerini açıkça düzenleyin.

2. Mücbir Sebep Kapsamı: Sadece doğal afet değil, konsolosluk kararı gibi idari engelleri de dahil edin.

3. Danışmanlık Standartları: Acentenin evrak tamamlama ve başvuru takibi sorumluluklarını tarif edin.

4. Uyuşmazlık Çözümü Maddesi: Tahkim veya arabuluculuk gibi alternatif çözüm yollarını ekleyin.

Sonuç

Yurt dışı eğitim sözleşmelerinde vize engeli, taraflar arasında iptal ve tazminat taleplerinin ortaya çıkmasına neden olabilir. Sözleşmenin başında açık hükümlerin konması ve öngörülemeyen durumlara karşı düzenlemelerin bulunması, hem eğitim acentesi hem de öğrenci açısından hukuki belirsizlikleri en aza indirir. Vize reddi halinde, TBK’da öngörülen objektif imkânsızlık ve zarar tazmini kuralları çerçevesinde ücret iadesi ve ek tazminat talepleri gündeme gelir. Tarafların profesyonel hukuki destek alarak sözleşme düzenlemesine ve olası ihtilafların çözümüne hazırlıklı olması önemlidir.