TSK Sicil İptal Davası

Türk Silahlı Kuvvetleri (TSK) personelinin TSK sicil iptal davaları, askeri personelin kariyerlerini doğrudan etkileyen önemli hukuki süreçlerdir. Sicil notları, personelin terfi, atama ve diğer özlük haklarında belirleyici rol oynar. Bu nedenle, haksız veya objektiflikten uzak sicil değerlendirmelerine karşı açılan sicil iptal davaları, personelin haklarının korunması açısından kritik bir öneme sahiptir.

TSK Sicil İptal Davası Nedir?

Sicil iptal davaları, askeri personelin görev performansını yansıtan sicil notlarının objektiflikten uzak, haksız veya hukuka aykırı olarak düşük verilmesi durumunda, bu sicil notlarının iptali amacıyla idare mahkemelerinde açılan davalardır. Sicil notları, personelin terfi, rütbe kıdemliliği, kademe ilerlemesi ve kritik görevlere seçilmesi gibi konularda belirleyici olduğundan, haksız bir sicil notu personelin kariyerini olumsuz etkileyebilir. Dolayısıyla sicil puanında TSK personelinin amirine verilen takdir yetkisinin kötüye kullanılması ve dolayısıyla personelin sicil puanının düşmesi halinde bu işleme karşı iptal davası açılması gerekmektedir. Yani kısaca özetlemek gerekirse TSK sicil iptal davası askeri personelin sicilinde haksız sicil notunun kaldırılması amacıyla açılmaktadır.

Sicil için Esas Alınacak Mevzuat Nedir?

Sicil işlemlerinde personelin bulunduğu konuma göre yönetmelik kullanılmaktadır. Örnek vermek gerekirse;

• Subaylar için 27.12.1998 tarihli Subay Sicil Yönetmeliği,

• Astsubaylar için 28.12.1998 tarihli Astsubay Sicil Yönetmeliği,

• Uzman Erbaşlar için 20.09.2005 tarihli Uzman Erbaş Yönetmeliği,

kullanılmaktadır.

Sicil Üstleri Nedir?

Sicil  üstleri; emri altındakiler hakkında sicil  düzenlerken, üstlük ve  komutanlığın en önemli olan özel yetkilerinden  birini kullanırlar.

Sicil üstleri; bu görevin önemini göz önünde tutarak, sicil belgelerindeki  nitelikleri tam bir tarafsızlık, adalet ve vicdanî kanaatle değerlendirmekten sorumludurlar. Aksi durum, ehliyetli olmayanların lâyık olmadıkları rütbe ve makamlara yükselmelerini, dolayısıyla Türk Silâhlı Kuvvetlerinin yetenekten yoksun kişilerin elinde görevini yapamaz duruma düşmesi sonucunu doğurur. Hissî ve aşırı merhamet duygusuyla verilecek sicillerin, hak eden bir başka personelin hakkını ihlâl edeceği , daima göz  önünde bulundurulur.

Sicil üstleri, haklarında sicil düzenleyecekleri subayları iyi tanımak zorundadırlar. Bu nedenle, haklarında sicil düzenleneceklerin, günlük eğitim ve çalışmalarını, tavır ve hareketlerini, disiplin ve itaatini, sicil belgesinde yazılı diğer hususları aralıksız izleyerek; yapacakları haberli ve habersiz denetlemeler, özel yazılı veya sözlü sınavlar, verecekleri özel görevler, çeşitli tatbikat ve  manevralardaki tutum ve durumu ile de yeterlik ve yetenekleri hakkında tam bir kanaat edinmeye  çalışırlar. Maiyetini çok kısa zamanda gerçek durumu ile tanıyabilmek ve onun yeteneklerini ölçebilmek imkânına sahip olan komutan  veya amirin,  iyi bir  lider olduğu  şüphe götürmez bir gerçektir. Düzenledikleri sicillerdeki isabet derecesine göre sicil üstleri hakkında hüküm verilir.

Birinci sicil üstleri, astları hakkında mutlak kanaat sahibi olmaktan sorumludurlar. Daha üst sicil üstlerinin kanaat sahibi olmaları; şahsî becerilerine, çalışma şartlarına, kuruluş bağlantısına ve görev fonksiyonlarına bağlıdır.

İkinci sicil üstleri, kuruluş bağlantısına göre birinci sicil üstünün; üçüncü sicil üstleri, kuruluş bağlantısına  göre ikinci sicil üstünün, bir üst görev yerinde bulunan komutan veya amirleridir.

Subaylar için Sicil Belgesi Nedir ve Nasıl Düzenlenir?

Sicil belgeleri, personelin yeteneklerini, görevdeki başarı derecelerini saptamaya ve dolayısıyla her işi yeterli olana verebilmeye; yüksek seviyedeki işleri yapacak yetenekte olanları meydana çıkarmaya ve bu suretle Silâhlı Kuvvetlerin komuta zincirini düzenlemeye yarar.

Sicil belgeleri; değişik sayıda nitelikleri ihtiva etmekte olup, general ve amiraller için üç; teğmen, üsteğmen, yüzbaşı, binbaşı, yarbay ve albaylar için yedi değerlendirme bölümünden oluşur.

Birinci sicil üstleri; sicil doldurma zamanında emri altında bulunan bütün subayların sicillerini doldurur. Bir subay hakkında sicil düzenlenebilmesi için; o subayın, o sicil süresi içinde, sicil verecek amir ile birlikte en az üç ay fiilen görev yapması şarttır.

Sicil belgelerinde subayın değerlendirilmesini sağlayacak nitelikler ve bu niteliklerin subayda bulunma derecesini ölçmeye imkân veren kıstaslar bulunmaktadır. Sicil üstlerinin astlarında değerlendirecekleri nitelikleri tanımlamak, bu suretle terim birliği ve sicil verilen personelin aynı şartlarda değerlendirilmesini sağlamak maksadıyla, sicil belgelerinde yer alan niteliklerin tanım ve standartları Genelkurmay Başkanlığınca hazırlanacak “Türk Silâhlı Kuvvetleri Sicil Belgesi Düzenleme Kılavuzu”nda belirtilir. Sicil üstleri teğmen, üsteğmen, yüzbaşı, binbaşı, yarbay ve albaylar için not takdiri yapmaz, niteliklerin bulunma derecesini, niteliğe ait kıstaslardan birisini işaretlemek suretiyle belirler. Sicil üstleri general/amiraller için not takdiri yapar. Sicil belgesindeki personele ait bilgilerin, tam ve doğru olarak doldurulması sorumluluğu, birinci sicil üstüne aittir.

Birinci sicil üstü, teğmen-albay sicil belgesinde yer alan “Personelin Başarılı Olabileceği Görevler”i, sicil alan personelin performansını ve potansiyelini dikkate alarak işaretler.

General/Amiral sicil belgesindeki ayırt edici nitelikler “Değerlendirme Nitelikleri” ile Teğmen-albay sicil belgesindeki “Ayırt Edici Nitelikler” bunları açıklayan kıstaslar yardımıyla değerlendirilir. General/Amiral sicil belgesinde birinci sicil üstlerince personelin hâlihazırdaki görevindeki başarı durumu, bir üst rütbedeki görevleri yapmaya hazır olma durumu, personelin gelecekte üstlenebileceği görevlere yönelik değerlendirmeler, personelin öne çıkan özelliklerine yönelik kanaat yazılması zorunludur. Sicil üstleri, sicil belgesi ve Türk Silâhlı Kuvvetleri sicil belgesi düzenleme kılavuzunda yer almayan hususlarla ilgili varsa ilâve kanaatlerini yazabilirler. Bu kanaatler, ihtiyaç duyulması halinde, sonraki sicil üstleri ve/veya ilgili birimler tarafından, personel hakkında yapılacak değerlendirmeler ile atama, seçim, görevlendirme vb. konularında personel hakkında verilecek kararlarda kullanılabilir. Teğmen-albay sicil belgesinde birinci sicil üstleri tarafından ÜSTÜN BAŞARILI ve KATEGORİSİNDEKİ EMSALLERİNİN ÜSTÜNDE ile YETERSİZ ve KATEGORİSİNDEKİ EMSALLERİNİN ALTINDA olarak değerlendirilen Ortak Nitelikler için tek, Görev Alanı Niteliklerinin her biri için ayrı olacak ve öncelikle NE ZAMAN, NEREDE ve NEDEN sorularına cevap verecek şekilde en az 20 kelimeden (150 karakter) oluşan gerekçe yazılması zorunludur.

Gerekçelerin şekil ve anlamlılık uygunluğu sıralı sicil üstleri ve Kuvvet Personel Başkanlıklarının uygun göreceği birimler tarafından incelenir. Birinci sicil üstü elektronik ortamda sicil verme işleminin tamamlanmasını müteakip ikinci sicil üstüne bilgi verir. Matbu sicil belgesi doldurulması durumunda ilgili bölümleri doldurur, imza eder ve ikinci sicil üstüne gönderir.

İkinci sicil üstleri, birinci sicil üstleri tarafından doldurulan maiyetindeki personele ait sicil belgelerini inceler. Birinci sicil üstünün işaretlemelerinin tamamına katılıyorsa, nitelikleri işaretlemez, “2 nci Sicil Üstü Değerlendirmesi” bölümündeki “Birinci Sicil Üstüne Katılıyorum” bölümünü işaretler ve “Sicil Üstlerine Ait Bilgiler” bölümünü doldurur, sicil belgesi matbu ise imza eder. İkinci sicil üstleri, birinci sicil üstlerinin işaretlediği niteliklerden herhangi birisine, bir kısmına veya tamamına katılmadığı takdirde aynı bölümdeki “Birinci Sicil Üstüne Katılmıyorum” bölümünü işaretler ve değerlendirmesini yapar, “Sicil Üstlerine Ait Bilgiler” bölümünü doldurur, sicil belgesi matbu ise imza eder. Aşağıda belirtilen durumlarda ikinci sicil üstü, mutlaka niteliklerin tamamını işaretlemek zorundadır:

Sicil İptal Davasının Önemi

Sicil notları, TSK personelinin kariyer gelişiminde çok önemlidir. Terfi, yurtiçi ve yurtdışı görevlendirmeler, kurs ve eğitimlere katılım gibi konularda sicil notları belirleyici rol oynar. Haksız yere düşük verilen bir sicil notu, personelin bu fırsatlardan mahrum kalmasına neden olabilir. Bu nedenle, sicil iptal davaları, personelin kariyer haklarının korunması ve hak ihlallerinin giderilmesi açısından büyük önem taşır.

Subaylar Bakımından Terfi Açısından Sicil Puanının Önemi

• Yükselme sırasında girmiş bulunan teğmen-yarbayların sicil notu ortalamaları tespit edilir ve sınıfları içerisinde (kurmay subaylar kendi sınıflarında), branşlara ayrılan sınıflarda ise branşları içerisinde yeterlik derecesine göre sıralanırlar. Bilahare bu sıralama esas alınmak suretiyle; teğmen-binbaşılar için sicil notu ortalaması sicil tam notunun % 60 ve daha yukarısı, yarbaylar için % 70 ve daha yukarısı olanlardan bir üst rütbedeki kadro açığı kadarı en üstün yeterlik derecesinden başlanmak üzere bir üst rütbeye terfi ettirilir. Diğer terfi şartlarını haiz olduğu halde üst rütbede kadro açığı bulunmadığı için terfi edemeyenler derece ilerlemesi yaparlar.

• Albaylar: Kuvvet Komutanlıklarınca; yükselme sırasına giren albaylardan, sicil notu ortalaması sicil tam notunun % 60 ve daha yukarısı olanlar tespit edilir. Bunlar, sicil notu ortalamasına göre kendi sınıfları içerisinde; kurmaylar, sınıflarına bakılmaksızın kendi aralarında (Hava Kuvvetlerinde pilot ve hava yer kurmayları ayrı ayrı) sıralanırlar. Bu şekilde sıralanan albaylardan, sicil notu ortalaması sicil tam notunun % 70 ve daha yukarısı olanların sicil dosyaları Yüksek Askerî Şûraya gönderilir. Yüksek Askerî Şûra bunları, 54 üncü madde esaslarına göre değerlendirmeye tâbi tutar.

• Üstün başarılı yüzbaşı ve binbaşıların terfi esasları: Yüzbaşı ve binbaşıların bu rütbelerine ait bekleme sürelerinin bitiminden bir yıl önce bu rütbelere ait her yılki sicil notu, sicil tam notunun %95 ve daha yukarısında ve sicil notu ortalaması da sicil tam notunun %95 ve daha yukarısında olanlar, yönetmelikte belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda rütbelerine göre kendi sınıfları içerisinde (kurmaylar sınıflarına bakılmaksızın kendi aralarında) ayrı ayrı sıralanırlar. Bu şekilde sıralanan subaylardan, kendi sınıfı mevcudunun veya mevcudun azlığı sebebiyle birleştirilen sınıfların toplam mevcudunun; muharip sınıflar için %8’ine kadarı, yardımcı sınıflar için %4’üne kadarı 31 ilgisine göre Millî Savunma Bakanı veya İçişleri Bakanı tarafından bir üst rütbeye yükseltilebilir.

Astsubaylar Bakımından Terfi Açısından Sicil Notunun Önemi:

Astsubayların üst rütbeye yükselmelerine esas olan yeterlikleri; rütbe terfii sırasına girdikleri  yıllarda, Kanunda belirtilen esaslara göre bulunacak  sicil  notu ortalaması ile saptanır. Yeterlik derecesi sıralamasında, sicil notu ortalaması aynı olanların kendi aralarındaki öncelikleri için, bulunulan rütbedeki geçerli sicil notlarının ortalaması dikkate alınır. Bu durumda da eşitlik varsa, eşitlik bozuluncaya kadar sıra ile bir önceki rütbelerine ait geçerli sicil notlarının ortalamalarına bakılır.

Uzman Erbaşlar Bakımından Terfi Açısından Sicil Notunun Önemi

Uzman erbaşlar, aşağıda belirtilen esaslara göre kademe ilerlemesi ve derece yükselmesi yaparlar.

• Kademe ilerlemesi yapılabilmesi için;

• Bulunduğu kademede en az bir yıl çalışmış olması,

• O yıl içinde olumlu sicil almış olması,

• Bulunduğu derecede ilerleyebileceği bir kademenin bulunması,

şarttır.

• Derece yükselmesi yapılabilmesi için;

• Derecesi içinde en az üç yıl ve bu derecenin üçüncü kademesinde bir yıl çalışmış olması,

• Bulunduğu derecenin her kademesinde olumlu sicil alması,

• Yükselebileceği bir üst derecenin bulunması,

şarttır.

Yurtdışı Görevleri İçin Sicil Puanı Önemi

MSB Yurtdışı Geçici Görevler Yönergesi'ne göre "Personelin hizmeti süresince, hakkında yurt dışına çıkmasına veya görevin ifasına engel olabilecek ölçüde olduğu değerlendirilen menfi bir kanaatin bulunmaması, sicil üstlerince hakkında olumsuz nitelik belgesi tanzim edilmemiş olması ve nitelik belgesi puanının personel seçmeye yetkili kurum tarafından belirlenen değerin üzerinde olması gerektiği," belirtilmiştir.

Sicil İptal Davası Açma Süreci ve Yetkili Mahkeme

İdari Yargılama Usulü Kanunu’nun (İYUK) 7. maddesi uyarınca, idari davalarda dava açma süreci, işlemin tebliğ tarihinden itibaren 60 gündür. Ancak sicil iptal davalarında, siciller gizli tutulduğu için personelin sicilini öğrenmesi mümkün olmadığından bu süre sicilin öğrenildiği tarihten itibaren başlar. Personel, sicilini öğrendiği tarihten itibaren 60 gün içinde idare mahkemesinde dava açabilir. Fakat şu özellikle unutulmamalıdır ki bu süre zamanaşımı süresi değil hak düşürücü süredir. Yani bu süre içerisinde kullanılmamış olan dava açma hakkının tekrar kullanılma imkanı bulunmamaktadır. Dolayısıyla sicilinizde meydana gelen ani bir puan düşüşünü haber aldıktan sonra 60 gün içerisinde İdari Yargı'da dava açmanız mecburidir. Aksi halde ilgili sicil puanına itiraz hakkınız ortadan kalkacaktır.

Sicil İptal Davasında İspat Yükümülüğü

Sicil iptal davalarında ispat yükümülüğü idareye aittir. Sicil amirlerinin, personelin sicil notunu objektif, adil ve vicdani kanaatle değerlendirmesi gerekmektedir. Eğer sicil notu düşük verilmişse, bunun somut ve makul gerekçelerle açıklanması zorunludur. Aksi takdirde, objektiflikten uzak, somut bilgi ve belgeye dayanmayan siciller idare mahkemeleri tarafından iptal edilmektedir.

Sicil İptal Davası Açılabilmesi İçin Gerekli Durumlar

Sicil iptal davası açılabilmesi için bazı durumların varlığı gerekmektedir. Bunlar:

1. Sicil Amirleri Arasında Farklılık: Birinci ve ikinci sicil amirleri tarafından verilen sicil notlarında büyük farklılıklar bulunması, değerlendirmelerin hakkaniyete uygun yapılmadığına işaret edebilir.

2. Disiplin Cezası veya Soruşturma Durumu: Personelin sicil yılına ait herhangi bir disiplin cezasının olup olmadığı, adli ya da idari soruşturma geçirip geçirmediği gibi hususlar, sicil iptal davalarında dikkate alınır.

3. Takdirnameler: Personelin sicil yılında aldığı ödül ve takdirnamelerin bulunup bulunmadığı değerlendirilir.

   
   

Emsal Danıştay Kararları

Sicil iptal davalarında Danıştay’ın verdiği emsal kararlar hukuki sürecin şekillenmesinde önemli rol oynar. İşte bazı emsal kararlar:

1. Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu, Esas No: 2018/3100: Bu kararda, personelin sicil notunda ani ve açıklanamayan düşüşlerin hukuka aykırı olduğu vurgulanmıştır. Sicil notlarındaki bu tür değişikliklerin somut ve makul gerekçelere dayanması gerektiği belirtilmiştir.

2. Danıştay 12. Dairesi, Esas No: 2017/4562: Sicil amirlerinin değerlendirmelerinde objektiflikten uzaklaştıkları ve personelin performansını gerçeğe aykırı bir şekilde düşük gösterdikleri tespit edilmiştir. Mahkeme bu durumun hukuka aykırı olduğuna hükmetmiştir.

3. Danıştay 5. Dairesi, Esas No: 2016/7890: Sicil notlarının personelin kariyerini doğrudan etkilediği ve haksız yere düşük verilen sicil notlarının iptal edilmesi gerektiği vurgulanmıştır.

   
   

Sicil İptal Davası Nasıl Açılır?

Sicil iptal davası, idare mahkemesine verilecek bir dilekçe ile açılır. Dilekçede bulunması gereken unsurlar:

1. Davacı Bilgileri: Ad, soyad, unvan, adres ve T.C. kimlik numarası.

2. Davalı İdarenin Bilgileri: İdarenin tam adı ve adresi.

3. Davanın Konusu ve Talep: Hangi sicil notunun iptali istendiği ve gerekçesi.

4. Somut Deliller: Sicil notunun haksızlığını kanıtlayan belgeler ve şahit beyanları.

   
   
   
   

Sonuç

TSK personeli sicil iptal davaları, askerî personelin kariyer haklarını korumak için kritik bir hukuki aracı temsil eder. Sicil notları, terfi, atama ve diğer özlük haklarında belirleyici olduğu için, haksızlığa uğrayan personelin bu yolu kullanarak haklarını araması büyük önem taşımaktadır.

Daha detaylı bilgi için bizimle iletişime geçebilirsiniz.