Hangi Haller Trafik Kazasıdır? Trafik Kazası Kabul Edilen Kazalar Hangileridir?

2918 SAYILI KARAYOLLARI TRAFİK KANUNU UYGULANMASI

      2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun 1. Maddesinde kanunun amacı “ Bu Kanunun amacı, karayollarında, can ve mal güvenliği yönünden trafik düzenini sağlamak ve trafik güvenliğini ilgilendiren tüm konularda alınacak önlemleri belirlemektir.” Şeklinde tanımlanmıştır. Yine aynı kanunun 3. Maddesinde bulunan “Tanımlar”da “Trafik Kazası: Karayolu üzerinde hareket halinde olan bir veya birden fazla aracın karıştığı ölüm, yaralanma ve zararla sonuçlanmış olan olaydır.” İlgili tanımdan anlaşılacağı üzere zararla sonuçlanmış bir olayın trafik kazası olarak değerlendirilebilmesinin öncelikli şartları; karayolu üzerinde gerçekleşmesi ve hareket halindeki bir veya birden fazla aracın karışmasıdır. Buradaki ön şartlarımızdan birisi ve 2918 sayılı yasanın uygulama alanı olan karayolu tanımına ayrıca değinilmesi gerekmektedir. Zira 2918 sayılı Kanun’un 2. Maddesinde kanunun karayollarında uygulanacağı açıkça belirtilmiştir.[1]

Karayolu Nedir?

            Kanun koyucu zikredilen 2918 sayılı Kanun’un 3. maddesinde Karayolu’nu ise “Trafik için, kamunun yararlanmasına açık olan arazi şeridi, köprüler ve alanlardır.” şeklinde tanımlamıştır. Kanun’un kapsamının açıklandığı 2. maddede ise “Bu Kanun, karayollarında uygulanır. Ancak aksine bir hüküm yoksa; a) Karayolu dışındaki alanlardan kamuya açık olanlar ile park, bahçe, park yeri, garaj, yolcu ve eşya terminali, servis ve akaryakıt istasyonlarında karayolu taşıt trafiği için faydalanılan yerler ile, b) Erişme kontrollü karayolunda ve para ödenerek yararlanılan karayollarının kamuya açık kesimlerinde ve belirli bir karayolunun bağlantısını sağlayan deniz, göl ve akarsular üzerinde kamu hizmeti gören araçların, karayolu araçlarına ayrılan kısımlarında da, Bu Kanun hükümleri uygulanır.” hükmü amirdir.” Dolayısıyla 3. maddede düzenlenen Karayolu tanımı dışında kanunun uygulanacağı alanlar ve kanunun kapsamı 2. maddede Kanun koyucu tarafından açıklanmıştır. 

Bir kazanın, trafik kazası olup olmamasının ön şartı olan; Karayolunda gerçekleşip gerçekleşmediğini incelerken Yargıtay kararlarından da faydalanılması gerekecektir. Yol yapımı için kapatılan bir yolda meydana gelen kaza, trafik kazası olarak kabul edilecek midir? Bu hususta Yargıtay “Karayolunun yol yapım çalışması nedeniyle trafiğe kapatılmış olan şeridinde meydana geldiği ve zaten karayolu olduğu, karayolu ile bağlantılı bulunduğu, karayolu sayılan yerlerden olduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda mahkemece dava konusu kazanın meydana geldiği yerin karayolu olduğu, karayolu ile bağlantısı bulunduğu kabul edilerek işin esasına girilip, yapılacak yargılama sonunda varılacak uygun sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu biçimde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.”[2] İlgili Yargıtay kararında karayolunun ulaşıma kapatılan ve yol yapımı olan şeridinde meydana gelmiştir. İlgili yolun, yol yapımından evvel karayolu olması ve karayolu bağlantısı bulunması ilgili alanın Karayolu sayılması ve bu doğrultuda meydana gelen olayın 2918 sayılı Kanun’un uygulama alanına girmesine sebebiyet vermektedir.

Bir başka uyuşmazlıkta ise Orman İşletme Şefliği Orman Ürünü İşletme Sahasının bulunduğu ve trafiğe kapalı olan sahaya yalnızca ihale kapsamındaki yüklenici ve işçilerin girebildiği, ilgili şeflik tarafından denetim altında tutulan alanda meydana gelen  kaza ile ilgili olarak Sigorta Tahkim Komisyonu tarafından ilgili alanın karayolu kabul edilemeyeceğine karar verilmiş; fakat bu karar Yargıtay tarafından “KTK'nun 2. maddesi gereğince karayolu bağlantısı olduğundan” karayolu olarak kabulü gerekmesi sebebiyle karar bozulmuştur. [3] 

Yargıtay “davacının ailesi ile birlikte kaldığı evin ... ana yolu üzerinde olup davacının evin yaklaşık 80 metre arkasında bulunan çevresi duvarla örülü bahçenin içerisinde sulama yaptığı sırada, dava dışı traktör sürücüsünün traktörü ile başka bir tarladan tarım aletlerini getirdikten sonra kendi tarlasına girerek tarım aletlerini indirdiği sırada davacının önünde oturduğu bahçe duvarına traktörüne takılı pulluk tabir edilen aletle çarpması ve duvarın yıkılması sonucu davacının duvarın altında kalması şeklinde.” meydana gelen uyuşmazlıkta da “trafik kazasının meydana geldiği yerin 2918 sayılı Kanunun 2. maddesi gereğince karayolu bağlantısı olduğundan, meydana gelen zararın teminat kapsamında olduğunun kabulü gerekir.[4]” hükmünü vermiştir.

Bir örnek karar daha değerlendirmek gerekirse; Karayolu’nun yakınında kendi bahçesini traktör ile sürmekte olan kişinin yapmış olduğu kazada yasanın uygulama alanı bulunmayacağına dair İtiraz Hakem Heyeti Kararı da Yargıtay tarafından “Kazanın meydana geldiği yer, bahçenin içi olsa da bu durum kazanın karayolunda meydana gelmediğinin kabulü için yeterli bir gerekçe değildir. O halde, kaza yerinin karayoluna bağlantısı bulunan yerlerden olduğunun kabulü ile KTK'nun 2. maddesi hükmü gereğince KTK'nın uygulanacağı gözetilip meydana gelen zararın teminat kapsamında olduğu değerlendirilerek karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddine hükmedilmesi doğru değil, bozma sebebidir.”[5] şeklindeki gerekçe ile söz konusu arazide de 2918 Sayılı Yasa’nın uygulama alanı bulacağını açıkça belirtmiştir.

Ezcümle sayısını artırabileceğimiz kararlardan anlaşılacağı üzere Yargıtay, 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nun uygulama alanı bulabileceği alanları geniş yorumlamakta ve Karayolu bağlantısı bulunan alanlardan kanunun uygulama alanı bulabileceğini kabul etmektedir. Tabi ki; her somut olayı birlikte değerlendirmekle birlikte Yargıtay’ın, mümkün oldukça geniş yorum yaparak kanunun uygulama alanını tespit ettiğini belirtmekte fayda olacaktır.

[1] Karayolları Trafik Kanunu madde 2: “ Bu Kanun, trafikle ilgili kuralları, şartları, hak ve yükümlülükleri, bunların uygulanmasını ve denetlenmesini, ilgili kuruluşları ve bunların görev, yetki ve sorumluluk, çalışma usulleri ile diğer hükümleri kapsar. Bu Kanun, karayollarında uygulanır. …”

[2] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2014/12143 E., 2014/10285 K. 20/02/2014 Tarihli İlamı

[3] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2015/9524 E., 2018/3771 K. Sayılı İlamı

[4] Yargıtay 17. Hukuk Dairesi 2018/539 E., 2018/10892 K. Sayılı İlamı

[5] Yargıtay 4. Hukuk Dairesi 2021/15085 E., 2021/10818 K. Sayılı İlamı