FAHRİ TRAFİK MÜFETTİŞİ CEZASINA İTİRAZ NASIL YAPILIR?

Fahri Trafik Müfettişleri, trafikte kural ihlallerini tespit ederek ceza yazma yetkisine sahip gönüllü denetçilerdir. Bu müfettişler, trafik polislerinin olmadığı durumlarda sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını denetler ve ihlal tespit ettiklerinde ceza tutanağı düzenlerler. Ancak, bu cezaların haksız olduğunu düşünen sürücüler, belirli prosedürleri izleyerek itiraz edebilirler.

Fahri trafik müfettişi cezasına itiraz süreci ile ilgili aşamaları bu yazımızda ele alacağız.

Fahri Trafik Müfettişi Kimdir?

Fahri Trafik müfettişliği, mevzuatımıza Karayolları Trafik Kanunu'na 17/10/1996 tarihinde eklenen Ek 6. madde ile girmiştir. İlgili kanun maddesine göre Fahri Trafik Müfettişliği "Sürücülerin trafik kurallarına uyup uymadığını denetlemekle sorumlu olan yetkililere yardımcı olmak üzere Karayolu Trafik Güvenliği Kurulunca önerilen ve Karayolu Trafik Güvenliği Üst Kurulunca uygun görülen kişilere, valilerce “fahri trafik müfettişliği” görevi verilir." olarak tanımlanmıştır.

Aynı kanun maddesinde Trafik Müfettişliği'ne ilişkin;

"Fahri trafik müfettişleri; 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununun suç saydığı fiilleri işleyenler hakkında işlem yapılması amacıyla, Emniyet Genel Müdürlüğünce kendilerine verilen tutanağı düzenlemek ve bunları aracın tescilli olduğu trafik kuruluşuna gönderilmek üzere en geç bir hafta içerisinde herhangi bir trafik kuruluşuna teslim etmek zorundadırlar. Fahri trafik müfettişleri İçişleri Bakanlığının belirleyeceği esas ve usullere göre eğitime tabi tutulabilirler. Bu hizmet fahri ve ücretsizdir. Görevini kötüye kullandığı tespit edilen fahri trafik müfettişleri iki aydan altı aya kadar hafif hapis cezası ile cezalandırılırlar. Yargılamaları tabi oldukları esaslara göre yapılır. Ayrıca belgeleri iptal edilir. Fahri trafik müfettişlerinin yetki ve sorumlulukları ile diğer usul ve esaslar İçişleri Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikte belirlenir." hükümleri düzenlenmiştir.

Fahri Trafik Müfettişi Olma Şartları Nelerdir?

Fahri Trafik Müfettişi Olma Şartları, Fahri Trafik Müfettişliği Görev ve Çalışma Yönetmeliği'nin 5. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen yönetmelik maddesine göre fahri trafik müfettişi olma şartları şu şekilde sıralanmıştır:

• Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olmak,

• En az kırk yaşında olmak,

• En az yüksekokul mezunu olmak

• En az on yıllık sürücü belgesi sahibi olmak,

• Hakkında 2918 sayılı Kanunun 48 inci maddesine göre işlem yapılmamış olması veya düzenlendiği tarihten itibaren herhangi bir nedenle sürücü belgesinin geçici olarak geri alınmamış/iptal edilmemiş olması,

• Kamu hizmetlerinden yasaklı olmamak,

• Taksirli suçlar ve aşağıda sayılan suçlar dışında tecil edilmiş hükümler hariç olmak üzere, ağır hapis veya 6 aydan fazla hapis veyahut affa uğramış olsalar bile devletin şahsiyetine karşı işlenen suçlara, zimmet, ihtiras, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık sahtecilik, inancı kötüye kullanma, dolaylı iflas gibi yüz kızartıcı veya şeref ve haysiyeti kırıcı suçtan veya istimal ve istihlak kaçakçılığı hariç, kaçakçılık, resmi ihale ve alım satımlara fesat karıştırma, devlet sırlarını açığa vurma suçlarından dolayı hükümlü bulunmamak.  

Fahri Trafik Müfettişlerinin Görev Ve Yetkileri Nelerdir?

Fahri Trafik Müfettişlerinin Görevi ve Yetkileri de Yönetmeliğin 10. maddesinde düzenlenmiştir. İlgili düzenlemeye göre;

• Tespit ettikleri kural ihlallerine ilişkin olarak; fiziki ortamda düzenledikleri tutanakları herhangi bir trafik ekip veya kuruluşuna elden, elektronik ortamda düzenledikleri tutanakları Emniyet Genel Müdürlüğüne elektronik sistem üzerinden bir hafta içerisinde teslim ederler.

• Trafik güvenliği ile ilgili görüş ve önerileri bildirebilirler.

• Yer ve zamanla sınırlı olmayıp, ülkenin her yerinde görevli sayılırlar.

• Görevlerini yürütürken, adil ve tarafsız olmak zorundadırlar.

• Araç durduramaz, sürücülerle muhatap olamaz, belge veya evrak kontrolü yapamazlar.

Fahri Trafik Müfettişi Cezasına İtiraz Süreci

Fahri Trafik müfettişinin tek başına bir idari para cezası vermesi mümkün değildir. Fahri trafik müfettişi, yönetmelikte belirlenen tutanağı bağlı olduğu emniyet müdürlüğüne gönderdikten sonra ilgili emniyet müdürlüğü tarafından tutanak incelenir ve haklı görülmesi halinde sürücü/araç sahibi hakkında idari para cezası tutanağı düzenlenir. İlgili Trafik cezası tespit tutanağına; 15 gün içerisinde cezayı düzenleyen idarenin bulunduğu yer Sulh Ceza Mahkemesi'nde itiraz edilebilir.

İlgili itiraz neticesinde mahkemece, tutanak iptal edilebileceği gibi cezanın geçerli olduğuna da hükmedilebilir. Fakat genellikle Fahri Trafik Müfettişi Cezasına İtiraz sürecinde ülke çapında bir bütünlük bulunmamaktadır. Kimi mahkemeler, cezaya dayanak bir delil olmadığı için cezayı iptal etmekte; kimi mahkemeler ise Anayasa Mahkemesi'nin Fahri Trafik Müfettişleri ile ilgili vermiş olduğu kararı gerekçe göstererek söz konusu cezaları iptal etmemektedir.

İlgili cezaya itiraz harca tabi değildir. Fakat talebin reddedilmesi durumunda yargılama giderleri itiraz edene yükletilir. Aksi halde başvurunun kabul edilmesi durumunda kişinin cezası iptal edilir ve yargılama giderlerine de hükmedilmez. Eğer kişi hem trafik cezasını ödemiş hem de itiraz etmişse ödediği trafik cezası da kendisine iade edilir. Başvurunun kabul edilebileceği durumlar fahri trafik müfettişlerinin yetkilerini aşmaları halinde gerçekleşebilir. Fahri trafik müfettişi tarafından yazılan cezalar örneğin;

• Fahri trafik müfettişi hazırladığı tutanakta yer ve zaman göstermemişse,

• Fahri trafik müfettişi aracı durdurarak, araç sürücüsü ile muhatap olmuşsa,

• Fahri trafik müfettişi belge ya da evrakları kontrol etmişse,

• Fahri trafik müfettişi hazırladıkları tutanakları dil kurallarına, gerekçeye aykırı olarak düzenlemişse.

iptal edilebilir.

-----------------------------ÖRNEK İTİRAZ DİLEKÇESİ-----------------------------

ANKARA SULH CEZA MAHKEMESİ

SAYIN HAKİMLİĞİ'NE

İTİRAZ EDEN : .................................. (TC.................................)

VEKİLİ : Av. Ferhat AYDEMİR

İTİRAZA KONU TUTANAK

TANZİM TARİHİ : ../.../2025

İTİRAZA KONU TUTANAK

TEBLİĞ TARİHİ : .../.../2025

KONU : Ankara Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş olan .../..../2025 tarih ve MB seri ve .................. sıra numaralı Trafik İdari Para Cezası tutanağına dayalı olarak kesilmiş olan para cezasının iptali isteminden ibarettir.

AÇIKLAMALAR :

.... .... ..... tescil plakasına kayıtlı müvekkile ait otomobilin; Karayolları Trafik Kanunu’nun 46/2-g maddesinde düzenlenen trafik kuralını ihlal ettiği gerekçesiyle gıyabında kesilen ekte sunulu 18.08.2024 tarihli, toplam 6.439,00 TL. bedelli trafik cezası tutanağı düzenlenip, 29/08/2024 tarihinde müvekkile tebliğ edilmiştir.

1- İLGİLİ CEZA TUTANAĞI DENİZLİ-AFYON ARASINDA DÜZENLENMİŞ OLUP; DÜZENLEME ANKARA TRAFİK DENETLEME ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ TARAFINDAN UYGULANMIŞTIR. YERLEŞİK YARGITAY KARARLARI DOĞRULTUSUNDA ANKARA TRAFİK ŞUBE MÜDÜRLÜĞÜ'NÜN İLGİLİ KARAYOLU YETKİSİ DIŞINDA BULUNMAKTADIR. BU NEDENLE İDARİ PARA CEZASI TUTANAĞININ İPTALİ GEREKMEKTEDİR.

Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2021/29370 E., 2021/17358 K. Sayılı ilamında "5326 sayılı Kabahatler Yasasının 22/3. maddesi "İdari kurul, makam veya kamu görevlileri, ancak ilgili kamu kurum ve kuruluşunun görev alanına giren yerlerde işlenen kabahatler dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye yetkilidir." şeklinde, 2918 sayılı Yasanın 114/1. maddesi ise "Bu Kanunda yazılı trafik suçlarını işleyenler hakkında yetki sınırları içinde Emniyet Genel Müdürlüğü ve Jandarma Genel Komutanlığı personeli ile Ulaştırma Bakanlığının ve Karayolları Genel Müdürlüğünün ilgili birimlerinin il ve ilçe kuruluşlarında görevli ve yetkili kılınmış personelince tutanak düzenlenir." şeklinde olup, dosya kapsamına göre Ankara ili Çankaya ilçesinde işlendiği ileri sürülen kabahat ile ilgili olarak idari para cezası kararını verme yetkisinin de bu yer idaresine ait olduğu cihetle, Yozgat Fahri Trafik Müfettişliği Büro Amirliği tarafından yetki alanı dışında işlenen kabahat ile ilgili düzenlenen idari para cezası karar tutanağının yetki yönünden hukuka uygun olmadığı" gerekçesiyle kanun yararına bozma sebebi olarak kabul etmiştir. Huzurdaki itiraz konusu tutanak da Ankara Trafik Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş olmasına karşın düzenlendiği yer Afyon-Denizli Karayoludur. Söz konusu cezanın yetkisiz makam tarafından kesilmiş olduğu açıktır. Bu nedenle ilgili tutanağın öncelikle yetkisizlik sebebiyle iptali gerekmektedir.

2- MÜVEKKİL TRAFİK KURALLARINA UYAN BİR VATANDAŞTIR. MÜVEKKİLİN MAKAS ATMIŞ OLMASI SÖZ KONUSU DEĞİLDİR.

Müvekkilin, ilgili tarihte söz konusu trafik kuralı ihlalini yapmış olduğuna dair hiçbir delil bulunmamaktadır. Kaldı ki; müvekkil, trafik kurallarına azami özeni gösteren ve tamamıyla trafik kurallarına uyan bir vatandaştır. Söz konusu cezanın hiçbir delil bulunmadan, fotoğraflama olmadan düzenlenmiş olması hukuka aykırıdır. Zira müvekkilin, suçsuz olduğunu ispat etme imkanı bulunmamaktadır. Kaldı ki ceza veren idarenin müvekkilin trafik kural ihlalinde bulunduğunu ispatlaması gerekirken hiçbir delil olmadan ve müvekkilin cezaya konu trafik kuralını ihlal etmemiş olduğunu ispat etmesi beklenmektedir. Hukukta yokun ispatının olması mümkün değildir. İlgili ihlalin varlığı iddiasında olan idarenin iddiasını ispat etmesi gerekmektedir. Mezkur karar hukuki güvenilirlik ilkesine zarar vermekte olup; tek bir kişinin imzası ile ve herhangi bir delil olmaksızın tutulan tutanağa dayalı cezası verilmesi ve bu cezanın hiçbir somut delille desteklenmemesi keyfi uygulamaya zemin hazırlamaktadır. Zira söz gelimi; trafikte fahri trafik müfettişiyle ihlal içermeyen bir konuyla alakalı tartışmış veya ilgili fahri trafik müfettişinin hoşuna gitmeyen herhangi bir davranışta bulunmuş olmanız dahi ilgili fahri trafik müfettişinin size ceza yazmasına sebebiyet verecektir. Çünkü aksini ispat şansınız olmadığından tamamen fahri trafik müfettişinin keyfi uygulaması ile ceza kesilebilecektir. İtiraza konu cezanın kesildiği gün müvekkil, hiçbir zaman yapmadığı gibi herhangi bir makas atma eyleminde bulunmamasına rağmen keyfi olarak kesilmiş ilgili cezanın iptalini talep etmekteyiz.

Tüm bu nedenlerle müvekkil adına düzenlenen Ceza Tutanağına dayalı kesilmiş olan para cezasının iptalini talep etme zarureti hasıl olmuştur.

HUKUKİ NEDENLER : KTK, KTY vs. Diğer mevzuat.

HUKUKİ DELİLLER :

Ankara Trafik Denetleme Şube Müdürlüğü tarafından düzenlenmiş olan .../.../...... tarih ve MB seri ve ...................sıra numaralı Trafik İdari Para Cezası tutanağı(ekte sunuldu),

Tebliğ Mazbatası (ekte sunuldu),

Ödeme Dekontu (ekte sunuldu),

Araç Ruhsatı (ekte Sunuldu)

Yasal Diğer Deliller.

TALEP VE SONUÇ : Yukarıda arz ve izah ettiğimiz nedenlerle .../.../..... tarihli ve MB seri ve ............................ sıra numaralı Trafik Cezası Tutanağının iptali ile müvekkil aleyhine kesilmiş olan 6.439,00 TL para cezasının iptaline, müvekkil tarafından ödenmiş olan yargılama giderleri ve vekalet ücretinin idareye yükletilmesine karar verilmesini vekil eden adına saygılarımızla arz ve talep ederiz. ../../2025

İTİRAZ EDEN

vekili

Av. Ferhat AYDEMİR