Uzaktan Çalışmada İş Kazası

Pandemiyle birlikte yaygınlaşan uzaktan çalışma düzeni, çalışanların çalışma alanını ev ortamına taşımasına neden oldu. Bu durum, çalışma ortamının denetlenebilirliği, kazalar karşısındaki sorumluluklar ve işverenin yükümlülükleri gibi konularda yeni hukuki sorunları da beraberinde getirdi. Bu yazıda, uzaktan çalışmanın iş sağlığı ve güvenliği boyutu, evde meydana gelen kazaların iş kazası sayılıp sayılmayacağı ve uzaktan çalışmada iş kazası yaşanması halinde işverenin bu durum karşısındaki hukuki sorumluluğu ele alınacaktır.

Uzaktan Çalışmanın Hukuki Statüsü

4857 sayılı İş Kanunu’na 2016 yılında eklenen 14. maddeye göre, uzaktan çalışma, çalışanın işverenin iş yeri dışında, teknoloji kullanarak hizmet sunduğu bir çalışma biçimidir. Çalışan ile işveren arasında yazılı bir uzaktan çalışma sözleşmesi yapılması zorunludur.

Evde Meydana Gelen Kazalar İş Kazası Sayılır mı?

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na göre İŞ Kazası tanımı şöyledir:

• Sigortalının işini yaptığı sırada veya iş nedeniyle meydana gelen her türlü kaza iş kazası sayılır.

Dolayısıyla;

• Ev ortamında, çalışma saatleri içerisinde ve iş ile doğrudan ilişkili bir faaliyet sırasında meydana gelen kazalar, iş kazası kapsamında değerlendirilir.

Örnek: Bilgisayar başında çalışırken elektrik kaçağı nedeniyle yaralanma.

Ancak: Evde mutfakta yemek yaparken yanma, çocukla oyun oynarken düşme gibi olaylar iş kazası sayılmaz.

Uzaktan Çalışmada İş Kazası Kaynaklı İşverenin Sorumluluğu

1. Risk Değerlendirmesi

• Uzaktan çalışma için işverenin, çalışanın çalışma alanına yönelik risk değerlendirmesi yapması gerekir.

• Bu değerlendirme genellikle çalışanın kendi beyanı esas alınarak yapılır.

2. Eğitim ve Bilgilendirme

• İş sağlığı ve güvenliği konularında uzaktan çalışanlara eğitim verilmesi zorunludur.

3. İş Kazası Bildirimi

• Uzaktan çalışan iş kazasına uğradığında işverene bildirimde bulunmalıdır.

• İşveren ise bu bildirimi en geç 3 iş günü içinde SGK’ya yapmalıdır.

İspat Yükümlülüğü ve Uyuşmazlıklar

• Çalışan, kazanın işle ilgili olduğunu ispat etmek zorundadır.

• Tanık, elektronik yazışma, e-posta kaydı, Zoom/Teams gibi platform kayıtları delil olarak sunulabilir.

Uygulamada Karşılaşılan Sorunlar

1. Ev Ortamının Denetimsiz Olması

2. İşverenin, çalışma ortamını fiziken denetlemesi zordur.

3. Çalışma Saatlerinin Esnekliği

4. Net bir mesai saati belirlenmemişse, kaza sırasında işle bağlantı kurmak zorlaşabilir.

5. Çalışanların Bilinçsizliği

6. Çoğu çalışan, evde meydana gelen kazaların iş kazası olabileceğini bilmemektedir.

Öneriler ve Çözümler

1. Sözleşmelere Özel Hükümler Eklenmeli: Uzaktan çalışma alanı, çalışma saatleri ve sorumluluklar net belirtilmelidir.

2. Eğitim ve Farkındalık Çalışmaları Artmalı: Çalışanlar, hakları ve sorumlulukları konusunda bilgilendirilmelidir.

3. Denetim Prosedürleri Geliştirilmeli: Dijital formlar, online anketler yoluyla risk analizleri yapılmalıdır.

4. Kazalar Derhal Bildirilmeli: Kaza anı belgelendirilmeli ve çalışma ilişkisi ortaya konulmalıdır.

Sonuç

Uzaktan çalışma, iş hukukunda yeni sorumluluk alanları oluşturmuştur. Evde meydana gelen kazaların iş kazası sayılması mümkündür; ancak bu durum, kazanın işle ilgisinin net bir şekilde ortaya konulmasını gerektirir. Bu nedenle hem çalışanlar hem işverenler, yasal düzenlemeleri yakından takip etmeli ve uygulamaya dönük önlemler almalıdır.